آشنایی با اهمیت و الزامات مرحله آماده‌سازی فرزندان برای ترک مراقبت – بخش دوم
دکتر ایوب اسلامیان
در بخش اول اشاره شد که علی‌رغم اهمیت مرحله آماده‌سازی، مراکز به دلایلی حساسیت چندانی نسبت به این مرحله ندارند. در این یادداشت تلاش می‌شود به برخی از ویژگی‌های ارزیابی قبل از ترک مرکز اشاره شود.
لازم است قبل از ترک مراقبت، نیازهای جوانان سنجیده و برآورده شود. این ارزیابی به کارشناسان کمک می‌کند که متوجه شوند آیا نوجوانان برای انتقال به دوره بزرگسالی و زندگی مستقل آماده شده‌اند یا نه؟ یا انجام چه کارهای دیگری ضروری است؟ زیرا انتقالی که با مهارت‌های ناقص و عدم آمادگی همراه باشد، به بدترین نتایج ختم می‌شود (وید، 2003). فقدان آمادگی و مهارت‌های لازم برای انتقال به دوره بزرگسالی، نبود طرح برای عزیمت یا نقشه‌راه استقلال، فقدان حمایت‌های برنامه‌ریزی‌شده پس از ترک اقامت در خانه، ازجمله عوامل شکست در فرایند استقلال جوانان و ورود به زندگی مستقل است.
رحله آماده‌سازی در زمان اقامت فرزندان در خانه‌ها آغاز و اجرا می‌شود. منظور از آماده‌سازی فرزندان مجموعه تمهیدات، اقدامات و برنامه‌هایی است که تیم مراقبت خانه‌ها به منظور اطمینان از دستیابی فرزندان به شرایط ترک مراقبت در دستور کار قرار می‌دهند. برنامه آماده‌سازی در اغلب کشورها از سن 14 یا شروع 15 سالگی آغاز و فرزندان را به تدریج و گام‌به‌گام در جهت توسعه خودمدیریتی، خودگردانی و خودکفایی هدایت می‌کند.
هدف نهایی مرحله آماده‌سازی حمایت از استقلال فرزندان و کاهش وابستگی آنها به دیگران است. وضعیتی که فرزندان با احساس خودکارآمدی و خودارزشمندی، بر مهارت‌های متنوعی تسلط پیدا کرده و از نظر روانی، اجتماعی و شغلی برای ورود به زندگی مستقل آماده شوند.
مرحله آماده‌سازی به‌صورت مشخص چند مزیت دارد:
- برنامه آماده‌سازی، فرزندان را ازنظر ذهنی برای ترک مراقبت آماده می‌کند.
- فرزندان به یک‌باره با ترک مراقبت روبرو نمی‌شوند.
- حضور فرزندان در برنامه آماده‌سازی به‌صورت ضمنی به آنها یادآوری می‌کند که در چند سال آتی باید مراقبت را ترک کنند.
- مدت تقریبی سه‌ساله دوره آماده‌سازی، امکان و فرصت کنارآمدن فرزندان با ترک مراقبت و اضطراب‌های آن را به فرزندان می‌دهد.
- برنامه آماده‌سازی فرصت زمانی مناسبی را برای برنامه‌ریزی ترک مراقبت در اختیار کارشناسان و فرزند قرار می‌دهد.
- برنامه آماده‌سازی فرزندان را با شرایط زندگی واقعی در جامعه آشنا می‌کند.
- دوره آماده‌سازی فرصت مناسبی برای حل مشکلات فرزندان اعم از مشکلات روانشناختی، مسائل حقوقی، پزشکی و… در اختیار قرار می‌دهد.
- برنامه آماده‌سازی می‌تواند به‌تدریج منابع اجتماعی را به فرزندان تحت مراقبت برای دوره پس از ترک خانه معرفی کند.
- ارزیابی‌های دوره آماده‌سازی باعث می‌شود کارشناسان یک‌باره در سن 18 سالگی با انبوهی از مشکلات مرتفع‌نشده فرزندان روبرو نشوند.
برنامه آماده‌سازی باید به گونه‌ای اجرا شود که فرزندان را برای زندگی در اجتماع به خوبی آماده سازد. به این ترتیب هرکدام از فرزندان یک «نقشه‌راه منحصربه‌فرد» برای ورود به زندگی مستقل خواهند داشت که شامل آموزش مهارت‌های مختلف و برنامه‌ریزی منحصربه‌فردی برای ترک مراقبت می‌شود. به این نکته توجه داشته باشیم که در نقشه‌راه جزییات کارها و حمایت‌های لازم باید مشخص شود تا گذار موفقیت‌آمیز تضمین شود.
ادامه دارد…
