آیین پایانی دومین دوره مسابقه داستان‌نویسی «اردیبهشت»
شاید بتوان گفت فرهنگسازی اشکال متفاوتی دارد. آگاهی‌بخشی روش‌های خاص خود را می‌طلبد که یکی از آنها می‌تواند برپایی مسابقه‌ای برای نوشتن باشد. بنیاد خیریه روشنای امید، تشکل مردم‌نهادی است که کودکان و نوجوان‌های ترخیص‌شده از سازمان بهزیستی را با برنامه توانمندسازی سه‌ساله‌ای تحت‌پوشش خود قرار می‌دهد و به‌رسم سال قبل، مسابقه داستان‌نویسی «اردیبهشت» را برگزار کرد تا شرکت‌کنندگان با هر سنی و از هر طبقه‌ای با موضوع «خانه» داستانی بنویسند. پس از نزدیک به سه‌ماه از آغاز فراخوان این مسابقه، اختتامیه آن در شهر کتاب مرکزی و با حضور مهمانان و برندگان برگزار شد.
بهانه‌ای برای شناخت گروه هدف ما
جوان‌هایی که در مراکز شبه‌خانواده زندگی می‌کنند و پس از 18سالگی باید تنهایی زندگی مستقلی را آغاز کنند، معمولاً با چالش‌های بی‌شماری رو‌برو هستند. یکی از این چالش‌ها بر سر تهیه مسکن است. زهرا یاوری، مدیرعامل روشنای امید در آغاز این برنامه درباره رسالت فرهنگی‌اجتماعی روشنای امید صحبت کرد و گفت: «همان‌طور که می‌دانید موضوعاتی که ما برای مسابقه در این دو سال در نظر گرفتیم، چالش‌های جدی جوان‌های 18ساله‌ای است که از شبه‌خانواده‌ها بیرون می‌آیند. وقتی به این مسائل در ابعادی فرهنگی مثل برگزاری مسابقه داستان‌نویسی، پرداخته شود، نویسندگان و اهالی قلم می‌توانند در فرهنگسازی و آگاهی‌بخشی اجتماعی به ما کمک کنند. فرزندان ما جوانان سلامتی هستند که جامعه شناخت چندانی از آنها ندارد و نوشتن بهانه‌ای است تا گروه هدف ما در جامعه شناخته شود.» یاوری درباره نفس نوشتن برای جوانان گفت: «نوشتن برای جوان‌ها و به‌ویژه فرزندان ما علاوه براینکه به‌مثابه تراپی عمل می‌کند، کمکی برای درک دغدغه‌ها و چالش‌های فرزندان ماست. ما حتی می‌توانیم برای مسابقات آینده به موضوعات اجتماعی فراتر از حوزه کاری و خدماتی خودمان هم بپردازیم و سهمی در شناخت لایه‌های مختلف اجتماعی از یکدیگر ایفا کنیم.»
توانایی با درک قصه و داستان
در بخش بعدی برنامه، مریم قلش‌خانی، یکی از مربیان «خانه روشنا» که با دخترهای 8 تا 18ساله کار می‌کند و برای‌شان در قالب برنامه‌های فرهنگی، آموزش تئاتر و تئاتردرمانی برگزار می‌کند، درباره نوشتن و استعداد نوشتن در کودکان این‌چنین گفت: «قصه‌گویی و داستان‌نویسی برای کودکان می‌تواند به رؤیاپردازی آنها کمک کند و به آنها ابراز احساسات را بیاموزد. کودکان با نوشتن بداهه‌پردازی را یاد می‌گیرند و با آزادسازی احساسات، می‌توانند به هیجانات خود پی ببرند. متریال نمایش‌هایی که ما با دخترها در خانه روشنا کار می‌کنیم، از دل همین داستان‌ها درمی‌آید. هدف من در کارگاه‌های نمایش و جلسات داستان‌نویسی که برای آنها برگزار کرده‌ام تقابل دنیای درون و بیرون بوده.»
مطالعه روح جامعه را شکل می‌دهد
داستان همیشه نقش کلیدی در زندگی بشر داشته و برای همین نوشتن همیشه امر مهمی تلقی شده، محسن حاجی‌میرزایی، پژوهشگر حوزه آموزش و فرهنگ، که یکی از مهمان‌های این برنامه بود، به همین موضوعات توجه داشت و گفت: «من به این فکر می‌کردم که داستان چه نقشی در زندگی ما دارد. داستان شاید همزاد انسان‌هاست؛ چه زمانی که با بیان شفاهی آنها را به‌هم منتقل می‌کردند و چه حالا که به‌روش مکتوب داستان‌ها منتقل می‌شود. بنابراین یادگیری فراگیرترین رفتار انسان‌هاست، چون همه انسان‌ها در طول زندگی خود در حال یادگیری هستند. شاید بتوان گفت یادگیری‌های کلی در زندگی شبیه کاشت دیمی است که معمولاً مسیر خودش را دارد، اما داستان، یادگیری منظم ماست. داستان جریان یادگیری ما را انسجام می‌بخشد و به ما قدرت فکر کردن می‌دهد. علاوه بر هزاران ویژگی، به تخیل ما هم میدان می‌دهد.»
حاجی‌میرزایی در مورد اهمیت خواندن و دانستن در روح یک جامعه اشاره می‌کند: «گروهی برای واگذاری زندان‌ها در آمریکا، در حال بررسی بودند که چه تعداد زندان در آینده نیاز داریم. مهم‌ترین شاخصی که بررسی کردند کودکان ده الی یازده ساله بودند. یعنی بررسی کردند که این کودکان چقدر به مطالعه کتاب، داستان و یادگیری مفاهیم جدید علاقمند هستند. با این وجود اهمیت داستان در همه ابعاد زندگی قابل‌تأمل خواهد بود.»
نوشتن همیشه روح آدمی را پرورش می‌دهد.
در بخش پایانی برنامه، علی‌اصغر سیدآبادی، که داوری این دوره مسابقه داستان‌نویسی را برعهده داشت، درباره داستان‌های ارسالی صحبت کرد. او، که خود نویسنده صاحب‌نامی در حوزه کودک و نوجوان است، صحبت‌هایش را با شناختش از کودکان آغاز کرد و گفت: «این ما هستیم که از بچه‌ها یاد می‌گیریم. من شاگرد بچه‌های خودم و همه بچه‌هایی هستم که با آنها ارتباط دارم.»
سیدآبادی در بخشی از صحبت‌هایش به ویژگی درمانی داستان اشاره کرد: «بخشی از داستان حالت درمانی دارد و بخش دیگر آن امکانی برای ساختن رؤیا و فرارفتن از زندگی روزمره است. اما آدم تا ننویسد ذهنش منظم نمی‌شود و موقع نوشتن است که انسان متوجه می‌شود چقدر اشکال دارد. در واقع نوشتن نوعی نظم‌دادن به خود ماست و تا روی کاغذ ننویسیم خودمان را نخواهیم شناخت.»
این نویسنده کودکان و نوجوان در ادامه صحبت‌هایش درباره کارکرد نوشتن گفت: «نوشتن کارکردهای زیادی در زندگی ما دارد، یکی از آنها نظم است و ما می‌توانیم با نوشتن به زندگی خود نظم بدهیم. کار دیگری که نوشتن با ما می‌کند، خودشناسی است. مقدمه نوشتن، تفکر است و این امر به تخیلات رهاشده ذهن سازمان می‌دهد. نوشتن مثل پدیده‌ای خودسازمانگر است و برای همه و در هر زمانی تأثیرگذار است.»
برندگان دوره دوم مسابقه «اردیبهشت»
در پایان برنامه، با اعلام اسامی برندگان، از آنها قدردانی شد. شرکت‌کنندگان مسابقه داستان‌نویسی روشنای امید، برای این بنیاد نقش گنجینه‌ای ارزشمند را دارند که با شرکت خود در این برنامه و ارسال داستان‌های‌شان می‌توانند به شناخت این بنیاد از مشکلات فرزندان خود کمک شایانی کنند. اسامی نفرات برگزیده مسابقه امسال به‌شرح زیر است:
3. داستان «این بنای ازدست‌رفته»، نوشته نگار صابری از اصفهان
2. داستان «اتاقی برای خدا»، نوشته زهره حردانی از اهواز
1. داستان «دوسرباخت»، نوشته ندا حیدری از تهران
